PİRELER

PİRELER

KORUNMA&MÜCADELE

ZARARLIYI TANIYALIM

Pireler evcil hayvanlarda dahil olmak üzere bir çok hayvanı etkileyen yaygın bir zararlıdır. Kediler ve köpekler evlerdeki esas konakları olmasına rağmen, insanlarda pirelerden etkilenmektedir. İnsanlar genellikle ayak bileklerinden ve bacaklarının alt kısmından ısırılırlar. Her ısırıkta göze çarpan şekilde küçük, kırmızı şişlik ve acı oluşur. Pireler çeşitli alerjenleri ve diğer canlılardan ısırıkla insanlara bulaşıp hastalığa neden olan organizmaları taşır.

Pireler bazı insanları diğer insanlardan daha çok tercih eder. Bu seçiciliğin bir nedeni herkesin aynı kimyasal yapıya sahip olmamasından kaynaklanmaktadır. Deri salgıları ve deriden salınan gazlar örneğin karbon dioksit kişiden kişiye değişmektedir. Ayrıca bazı insanlarda pirelerin salgıladığı salgılar alerjiye neden olmaktadır. Bu insanlar pire ısırıklarından dolayı ağır veya orta derece alerjik reaksiyon gösterdiklerinden alerjik reaksiyon göstermeyen diğer insanlardan daha fazla ısırıldığının farkına varırlar. Pire ısırıklarından kaynaklan rahatsızlıklar buz küpü uygulanması ile yahut nane, kafûr veya kalamin losyonu kullanılarak zarar  daha aza indirilebilir.

Pirelerde Hayat Döngüsü

Pire popülasyonları genellikle yazın sonlarına doğru yani nemin ve sıcaklığın yükseldiği ağustos, eylül aylarında tepe noktasına ulaşırlar. Pirelerin hayat döngüsü yumurta, larva, pupa ve ergin olmak üzere 4 evreden oluşur. Dişi pireler yalnızca bir kere çiftleşmesine rağmen günde 25 er tane yumurtadan hayatları boyunca birkaç yüz yumurta bırakabilirler. İnce, yuvarlak ve beyaz olan yumurtalarını kan emdikten sonra insan derisine yahut hayvanın kürkünün aralarına bırakır(genellikle kedi ve köpeklerin). Gevşek olarak bırakılan yumurtalar, kolaylıkla konak canlının(insan veya hayvan) üzerinden konağın geçtiği bütün alanlara yayılır. Örneğin yatak, halı, mobilya ve dinlenme alanlarına bu yumurtalar dökülerek yayılır. Eğer pire görülüyorsa evcil hayvanın yatağında kulübesinde yahut zaman harcadığı alanlarda yüksek sayıda pire yumurtası var demektir. Yumurta gelişir ve kıllı bir kutra benzer larva çıkar. Larva organik atıklarla beslenir ve pupa evresşne gelişir ve pupadan sonrada ergin pireler oluşur. Eğer koşullar uygun değilse (örneğin evcil hayvan bu periyotta alan dışında ise) koşullar uygun hale gelinceye kadar pupa evresinde bekler ve koşullar uygun hale gelince ergin hale gelir. Ergin pireler küçüktür(1-4mm), koyu kahverengi renkte ve iki yandan basık şekilde gövdeye sahiptir. Kanatsızdırlar ancak rahatsız edildiğinde 0,5 metre yüksekliğe zıplayabilme yeteneğine haizdirler. Pirelerin bacakları dikenli ve tarak gibidir ki bu sayede hayvanın kürküne tutunmasını kolaylaştırır.

Gözlemleme

Evcil hayvanın üzerinde pireyi gözlemlemek kolaydır. Eğer evcil hayvan sık sık kaşınıyorsa, büyük ihtimalle pireden dolayıdır. Bunu iyi bir pire tarağı ile evcil hayvanı tarayarak kontrol edebilirsiniz. Özellikle dikkat edilmesi gereken alanlar, baş, göğüs, omuz bölgeleri ile kuyruk diplerine dikkat etmek gerekmektedir. Pireler özellikle bu bölgelerde yoğun miktarda bulunabilir.

Popüslasyonu saptamanın bir yolu da pire istilasına uğramış evinizde veya evcil hayvanın yatağında yere bir beyaz kağıt serin ve zıplayan pirelere bakın. Pireler beyaz yüzeyde kolaylıkla görülebilir. Pire popülasyonunu belirlemek için bir başka yolda açık renkli çorap ve elbise giyip pire bulaştığından şüphelendiğiniz alanda yürümeniz. Yine pireler çekici olan açık renkli kıyafetlerde üzerinize ayak bileğinize ve bacaklarınıza zıplayacaktır. Bu yöntem eğer evde evcil hayvan yoksa iyi çalışır.

Mücadele

Fiziksel Kontrol

Evcil hayvanlarınızı ve evinizi pirelerden korumak istiyorsanız eğer pirelerin üreme alanlarını elinizden geldiğince azaltmaya çalışın. Evcil hayvanların evde sık sık ziyaret ettiği yerleri, özellikle yatakları, kolayca pireler tarafından istila edilebilir. Eğer pire probleminiz varsa evcil hayvanın gezindiği yerleri kısıtlayın ve bu alanları sık sık yıkayarak temizleyin. Elektrik süpürgesi ile günlük yapılan temizlik yumurtaları, larva ve erginleri temizler ve pire populasyonunun azaltılmasında önemli rol oynar. Yeniden yayılmasını engellemek içinde süpürme işi bittiğinde süpürgenin torbasını yok etmek gerekiyor. Evcil hayvanın yatağınıda her iki üç haftada bir sıcak sabunlu su ile yıkamak gerekir. Çünkü pire yumurtaları dökülebilir. Ağır pire istilası olması durumunda eski yatak imha edilmeli ve yenisi ile değiştirilmelidir. Evcil hayvanların yattığı mobilya, halı gibi yerleri buharlı temizleme araçları ile temizlemek pire popülasyonunu azaltır.

Evcil hayvanın tımarlanması en basit ve en güvenli yoldur pire kontrolü için. İyi dişli pire tarağı ile evcil hayvanın taranması pire yumurtası ve erginlerini temizlemek için en etkili yoldur. Boyun, baş ve kuyruk diplerinde yoğun olarak toplanmış olabilir pireler. Tarak ile yakalanan pireler sabunlu suya daldırılarak öldürülebilir. Eğer ağır bir pire istilası(enfestasyon) var ise fiziksel ve kimyasal yöntemleri problemin kontrolünde birlikte kombine edilerek kullanılmalıdır.

KimyasalKontrol

Eğer fiziksel kontol yöntemleri var olan popülasyonun kontrolünde etkili olmazsa, çevreye, evcil hayvana ve ve size en az etkiyi gösterecek pire kontrol ürünleri kullanılabilmektedir. Eğer pestisit kullanımı gerekli ise, yalnızca enfeste olmuş alana pestisit uygulanmalıdır. Bazı toz formulasyonlu pestisitler diyatomlu toprak ve silikat bazlı aerojel içerir. Bunlara temas eden pireler su kaybına uğrar ve ölürler. Borik asit ve metophrene kapalı alanlarda kullanılarak desteklenebilir. Methoprene böcek gelişim düzenleyicidir. Methoprene pire yumurtalarının ve larvalarının ergin hale geçmesini engeller.

İnsanlar için oldukça düşük toksisite gösterir ve pirelere karşı 3-6 ay boyunca etki gösterir. Ancak sadece ergin hale gelmemiş evredeki pireleri etkiler. Ergin ve pupa evresindeki pireler için kullanılacak ilaçların listesi için TC Sağlık Bakanlığının yayınladığı ilaçlara bakılmalıdır. Evcil hayvanlara veterinerler tarafından ağızdan verilebilen yeni ürünlerde piyasada mevcuttur. Bu ürünler pirelerin hayat döngüsünü bozarak pire enfestasyonunu kontrol altına almaya yarar. Popülasyonun pik yaptığı aylarda pire tasması ve ve şampuanları yaz boyunca sık sık kullanılmalıdır. Pire tasması ve şampuan temas ettiği pireleri öldürse de kısa süreli etkilidir. Eğer bu ürünleri kullanıyorsanız sahip olduğunuz evcil hayvana uygun bir ürün seçilmelidir. Yani evde köpeğiniz varken kedi ürünü kullanmak veya tam tersi olsa evcil hayvanınız hasta olabilir. Bu pestisitler etiketine uygun şekilde kullanılmalı, insana çevreye ve hayvanlara zarar verecek kullanımdan kaçınılmalıdır. Ayrıca insanlar için kullanılan repellentleride evcil hayvanlar için kullanmayınız. Çünkü bu ilaçlar hayvanlar deri irritasyonuna neden olabilir. Yüksek dozda kullanmak etkili değildir.

Veterinerle veya bu işle ilgili uzmanlarla konuşarak pirelerden korunma ve mücadele ürünleri hakkında bilgi alabilirsiniz.

Asla etiketinde evcil hayvanlar veya insanlar için etiketinde kullanılabilir yazmayan ürünleri bilinçsizce kullanmayın!!